نمایشگهی باشد این روزگار؛ نگاهی به اولتیماتوم روسیه به ایران - مجله خبری

به گزارش مجله خبری، کتاب نمایشگهی باشد این روزگار؛ بازخوانی فاجعه اولتیماتوم روسیه به ایران تالیف آرمان نهچیری از سوی نشر مان منتشر شد.

در پاییز و زمستان 1290 ه.ش، امپراتوری روسیه تزاری دو اولتیماتوم به دولت وقت ایران داد که هردو دربردارنده درخواست ها و دستورهایی اهانت بار و حاکمیت برانداز خطاب به ارکان نظام نوپای مشروطه بود. شیوه سیاست ورزی اصحاب سیاست در این ماجرا، کمابیش، در رخدادهای مهم دیگر تاریخ معاصر ما تکرار شده و حاصل آن چیزی جز خسران برای ملت ایران نبوده است. این تکرار، برخلاف گفته مشهور مارکس، نه یک بار به صورت تراژدی و دیگربار به صورت کمدی که همیشه به شکل تراژیکش اتفاق افتاده، زیرا نتیجه اجتناب ناپذیر و منطقی بازتولید شرایط عینی و ذهنی تقریباً مشابه بوده است.

قهرمانان این تراژدی ها جامه خویش را به تن داشتند، نه ردای عاریتی اسلاف شان را؛ خود را حامل شایسته و برگزیده سرنوشتی مقدر و رهرو راهی مقدس و برحق می پنداشتند، نه مقلدِ صرفِ همتایان پیشین شان. ارائه خوانش تازه ای از ماجرای اولتیماتوم و نقش آفرینی بازیگران داخلی آن بهانه ای است برای به چالش کشیدن خودبرحق پنداری این شیوه سیاستمداری.

از همان شروع به کار شوستر در ایران، روسیه کمر به عزل او بست. مخالفت روسیه با شوستر از ماهیت اصلاحاتش ناشی می شد که با منابع دولت روسیه متضاد بود. به نظر روس ها، شوستر فقط در صورتی می توانست به کارش در ایران ادامه دهد که می پذیرفت تمام اعمال او باید با منافع دولت و روس و البته با منافع انگلیس هم موافقت داشته باشد.

در شرایط نابسامان مالی ایران مجلس برای سرو سامان دادن به اوضاع مالی تصمیم به دعوت از مستشاران مالی را گرفت از جمله این مستشاران مورگان شوستر امریکایی بود که با جدیت وارد عمل شد. اقدامات شوستر به مذاق دولت هایی که مطامع سیاسی و مالی در ایران داشتند خوش نیامد. با دستور شوستر مبنی بر مصادره اموال شعاع السلطنه برادر محمدعلی شاه که به دولت بدهکار بود، خشم روس ها برانگیخته شد و موجب شد طی اولتیماتومی خواهان اخراج شوستر از ایران شوند. اولتیماتوم روسیه از سوی دولت ایران پذیرفته شد، اما با عدم پذیرش از سوی مجلس شورای ملی و مردم، روبه رو شد. حضور نمایندگان ملی گرا و دوستدار وطن و پافشاری آن ها بر رد اولتیماتوم و ایستادگی در برابر دخالت روسیه در امور داخلی ایران، کشور را به میدان مبارزه میان دولت و مجلس مبدل ساخت.

نشر مان کتاب نمایشگهی باشد این روزگار؛ بازخوانی فاجعه اولتیماتوم روسیه به ایران تالیف آرمان نهچیری به بهای 148 هزار تومان چاپ رسید.