خیابانی با 5 نام ، قبر رئیس نظمیه دوره مشروطه اینجاست - مجله خبری

به گزارش مجله خبری، خیابان سی تیر نه فقط برای اهالی منطقه بلکه برای گردشگران خارجی و ایرانی نام و نشانی آشنا دارد و گذر از این خیابان تاریخی حتی اگر برای کار باشد و نه گردشگری خستگی را از تن و جان اهالی دور می نماید.

مجله خبری -مرضیه موسوی: خیابان سی تیر که تکیه به باغ ملی و محوطه میدان مشق داده ،در همین محدوده نه چندان عریض و طویل، کلیسا، آتشکده، مسجد و کنیسه را یکجا در خود جای داده است. به همین علت این خیابان و خیابان میرزا کوچک خان که در امتداد آن قرار گرفته است به گذر ادیان معروفیت پیدا نموده است. روزگاری این خیابان و کوچه های اطرافش به واسطه حضور عبادتگاه های ادیان مختلف محل زندگی ارامنه، زرتشتی ها و کلیمی ها بود. این روزها کمتر اثری از این هموطنان در این خیابان به چشم می خورد و به همین علت این عبادتگاه ها شلوغی و رفت و آمد همیشگی را ندارد. با این حال هنوز درهای آنها باز است و به استقبال مهمانان خود می روند. محله گردی این هفته در منطقه را مهمان کلیساها و آتشکده و بناهای تاریخی این خیابان هستیم.

قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

5 نام برای یک خیابان

خیابان های سی تیر و میرزا کوچک خان به بهانه وجود کلیسا، کنیسه، آتشکده و مسجد در کنار هم به گذر ادیان معروفیت پیدا نموده است؛ موضوعی که بزرگترین جذابیت این 2 خیابان در دل منطقه به شمار می رود. نصرالله حدادی تهران شناس از نام این خیابان می گوید که چندان تناسبی با محتوای آن ندارد: این خیابان تا به امروز چندین نام عوض نموده است. خیابان های قزاقخانه، موزه، رافائل، قوام السلطنه و سی تیر. به نظر من انتخاب نام سی تیر برای این خیابان چندان مرتبط نیست. در این خیابان هیچ اتفاقی مرتبط با سی تیر سال 1331 رخ نداده. تنها علت انتخاب این نام، وجود خانه قوام السلطنه در این خیابان بود. نامی که به گفته اهالی آن، چندان شباهتی ندارد به تاریخچه و آنچه در این خیابان می گذرد. روزگاری قصه تغییر نام این خیابان به خیابان ادیان بر سر زبان ها افتاد اما خیابان سی تیر و خیابان میرزا کوچک خان تنها به گذر ادیان مشهور شدند بی آنکه علائمی از این نام در این خیابان ها به چشم بخورد.

نیایشگاهی برای ارامنه ارتدکس

کلیسای مریم مقدس در سال 1324 با هزینه های شخصی فردی خیّر به نام رومان عیسایان ساخته شده و معمار اصلی آن، نیکولای مارکوف بود. این کلیسا نخستین کلیسای جامع ارامنه تهران تا سال 1349 بود و خلیفه گری ارامنه هم در محدوده این کلیسا قرار داشت. ورودی محوطه کلیسا، 2 مقبره به چشم می خورد که متعلق به یپرم خان و هوانس ماسحیان است. نصرالله حدادی تهران شناس می گوید: یپرم خان در دوره مشروطیت رئیس نظمیه بود و در حادثه پارک اتابک و اصابت گلوله به ستارخان در درگیری های مشروطه نقش داشت.

سال نو میلادی پای درخت های کریسمس را به کلیساهای خیابان میرزاکوچک خان باز نموده است. فضای داخلی کلیسا با شمعدان های بزرگ و کوچک روشن شده و تابلوهای نقاشی در و دیوار کلیسا را زینت داده اند. یکشنبه ها روز دعا و نیایش در کلیساست و خیلی از شهروندان مسیحی را به این کلیسا می کشاند. گلدان هایی با نقش و نگارهای مختلف هدیه هایی است که در طول سال ها فعالیت کلیسا به اینجا اهدا شده و در محراب کلیسا قرار دارند.

تماشای موزه ملی ارامنه

بعد از اینکه ساختمان های اداری خلیفه گری ارامنه به جای دیگری منتقل شد، فضاهای خالی موجود در کلیسای مریم مقدس کاربری های فرهنگی به خود گرفت. مثل موزه این کلیسا که در گوشه محوطه قرار گرفته است و محلی است برای نمایش دادن اشیای قدیمی مرتبط با مسیحیان و ارامنه. آلیس شاهمرادیان مسئول موزه می گوید: این موزه سال 2008 زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری افتتاح شد. هر روز تورهای گردشگری و دانشجویان زیادی به اینجا مراجعه می نمایند تا از اشیای موجود در موزه و اطلاعات آن استفاده نمایند.

از نسخه های خطی کتاب مقدس تا اشیای قدیمی مثل ناقوس کلیسا و اشیای دیگر به این موز اهدا و در معرض نمایش قرار داده شده است. این موزه را می توان به چند بخش تقسیم کرد؛ یکی بخش تصاویر و نقشه های کلیساها و دیرهای ارامنه کشور با بیان مشخصات فنی و مهندسی و مختصات جغرافیایی آنها. بخش دیگر مربوط به لوازم و ادوات مورد استفاده در کلیساها در مرنام مختلف. بخش کتب خطی با محتوای دینی از تماشای ترین های این موزه است. مدارک و متعلقات و لوازم شخصی آرداک مانوکیان اسقف اعظمی که به گفته مسئولان موزه خدمات زیادی برای ارامنه انجام داده است هم بخشی از این موزه را تشکیل می دهد. موزه کلیسای مریم مقدس یا همان موزه ملی ارامنه، نمایشگاهی دارد که در آن نقاشی ها و مجسمه ها و آثار هنری مربوط به هنرمندان ارمنی ایرانی را به نمایش می گذارد. تماشا بخشی از موزه که به سازهای به کار رفته در موسیقی کلیسایی اختصاص دارد هم خالی از لطف نیست.

آتش چند هزار ساله

آتشکده آدریان مقصد بعدی محله گردی در گذر ادیان است. چند نفری ایستاده در این معبد مشغول عبادت هستند. یکی از مسئولان آتشکده درباره قدمت آتشی که در اینجا روشن است می گوید: این آتش از دوره جمشید پیشدادی تا به امروز روشن است و از آن مراقبت می گردد. ابتدا این آتش در آتشکده ای در فارس روشن بود. بعد از حمله مهاجمان در دوره ساسانیان برای جلوگیری از خاموشی، آتش به معبدی در یزد برده شد. در یزد هم در دوره ای از تاریخ این آتش به شهر دیگری در استان یزد منتقل شد. در نهایت وقتی صد سال پیش این آتشکده ساخته شد آتش مقدس در مرنام ویژه ای به آتشکده آدریان آورده شد. موبد تنها کسی است که حق ورود به آتشگاه و برافروختن مداوم آتش را دارد. وجود مدرسه فیروز بهرام و کوچه ای در خیابان سی تیر به نام کوچه زرتشتی ها نشان از رفت وآمد و زندگی خانواده های زرتشتی در این خیابان را دارند. البته این روزها کمتر خانواده زرتشتی در این محدوده زندگی می نمایند و بعد از ساخت وساز آپارتمان های نونوار در این خیابان، خانواده های زرتشتی از این خیابان به محله های دیگر رفتند.

منتشر شده در مجله خبری محله منطقه 12 به تاریخ 1394/11/03