وزن عجیب نان سنگک در تهران قدیم ، داستان ترازوی شاهی چه بود؟ - مجله خبری

به گزارش مجله خبری، در باره پختن نان در ایران روایت های بسیاری مکتوب شده است. این موضوع حتی برای پژوهشگران خارجی هم مجذوب کننده بوده چنان که پژوهشگر هلندی به نام ویلم فلور کتابی با عنوانتاریخ نان در ایران نوشته که بخشی از آن به موضوع نان در تهران قدیم تعلق دارد و بیشتر به دوره قاجار مربوط می گردد.

مجله خبری - سروش جنابی: در دوره قاجار که درباری ها به بهانه کاهش نزولات آسمانی، قحطی مصنوعی در تهران ایجاد می کردند تا قیمت گندم را بالا ببرند، بلدیه تهران، تشکیلاتی به نام اداره نان شهر را تأسیس می نماید.

اردشیر آل عوض، محقق فرهنگ عامه، درباره توضیح وظیفه اداره نان شهر می گوید: کار نان شهر این بود که گندم را می خرید و در انبارها نگهداری می کرد و به هر نانوایی به میزان پختی که داشت سهمیه آرد اختصاص می داد. آن زمان نانوایی ها توان خرید سهمیه یک ساله را نداشتند و نان شهر در اقساط یک ساله به آنها آرد می داد. به این ترتیب نانوایی ها در 12 ماه سال آرد برای نان پختن داشتند.

قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

روایت است که کلیددار انبار نان شهر، هر از گاهی آرد نامرغوب به موجودی انبار اضافه می نموده یا در تحویل تحویل سهیمه اعمال نفوذ می نموده و از همان جا داستان رشوه و زیر میزی دادن برای دریافت آرد در تهران رواج پیدا می نماید.

آل عوض این موضوع را نقطه ورود بلدیه به داستان نظارت روی فعالیت نانوایی های تهران در دوره قاجار می داند: بعد از این ماجراها حکومت به این فکر افتاد که یک دستگاه نظارتی برای کنترل اوضاع آشفته سهمیه بندی آرد در نظر بگیرد و بلدیه این وظیفه را بر عهده می گیرد. افرادی از طرف بلدیه به نانوایی ها سر می زدند و کیفیت نان ها را آنالیز می کردند تا مبادا برای پخت نان از آرد نامرغوب استفاده گردد یا به اصطلاح چانه ها را کمتر بگیرند.

طبق دستورالعمل صنفی نانوایان تهران، نانواها علاوه بر رعایت بهداشت، برای تعطیلی نانوایی باید از بلدیه اجازه می گرفتند و اگر نانوایی بدون اطلاع قبلی نانوایی را تعطیل می کرد پروانه کسب یا اجازه نامه نانوایی به طور یک طرفه باطل می شد.

این محقق فرهنگ عامه با بیان اینکه در قوانین بلدیه وزن هر 4 نان سنگک باید به 3 کیلوگرم می رسید و این قانون به طور کامل در نانوایی ها رعایت می شد، می گوید: در آن سال ها نانواها با دست چانه گیری می کردند اما حاجعلی رزم آرا که نخست وزیر بود استفاده از ترازو برای چانه گرفتن در نانوایی ها را رواج داد و این ترازوها به ترازوی شاهی معروف شد.